Ein deutsches Requiem van Johannes Brahms is een groots werk voor koor, solisten en symfonieorkest, gecomponeerd tussen 1865 en 1868. Het is een requiem, maar in tegenstelling tot traditionele Latijnse dodenmissen, gebruikt Brahms teksten uit de Lutherse Bijbel en richt hij zich op troost voor de levenden in plaats van gebeden voor de overledenen.
Het werk bestaat uit zeven delen en duurt ongeveer 70 tot 80 minuten. De muziek is ingetogen en reflectief, met diepe overpeinzingen over sterfelijkheid en hoop op een beter leven in het hiernamaals2. Brahms begon aan het requiem na de dood van zijn moeder in 1865, wat hem inspireerde om verder te werken aan het stuk.
De eerste uitvoering van drie delen vond plaats in 1867, maar was geen succes. Pas bij de uitvoering in de Dom van Bremen in 1868, onder leiding van Brahms zelf, werd het werk goed ontvangen en betekende het een keerpunt in zijn carrière. Het requiem werd later wereldwijd uitgevoerd en wordt beschouwd als een van Brahms’ meest monumentale composities2.

Ein deutsches Requiem van Brahms is een zevendelig werk dat symmetrisch is opgebouwd rond het vierde deel, een idyllische schets van het Koninkrijk Gods. Hier is een overzicht van de muzikale structuur en betekenis van de delen:

1. Selig sind, die da Leid tragen – Dit openingsdeel is gebaseerd op Matteüs 5:4 en biedt troost aan hen die rouwen. De afwezigheid van violen creëert een sombere sfeer.
2. Denn alles Fleisch, es ist wie Gras – Dit deel, geïnspireerd door 1 Petrus 1:24, benadrukt de vergankelijkheid van het leven. De paukenslagen en de opbouw van het koor geven een dramatisch effect.
3. Herr, lehre doch mich – Een baritonsolo en koor reflecteren op de onzekerheid van het leven en de zoektocht naar wijsheid.
4. Wie lieblich sind deine Wohnungen – Dit centrale deel is een lofzang op de vreugde van het hemelse rijk. Het is lichter en melodieuzer dan de andere delen.
5. Ihr habt nun Traurigkeit – Een sopraansolo biedt troost aan hen die verdriet hebben, met een zachte en warme melodie.
6. Denn wir haben hier keine bleibende Statt – Dit deel benadrukt de tijdelijke aard van het aardse bestaan en de hoop op een beter leven.
7. Selig sind die Toten – Het slotdeel keert terug naar het thema van troost en vrede, en sluit het requiem af met een serene en hoopvolle toon.

Brahms wilde geen traditioneel requiem voor de doden schrijven, maar een troostmuziek voor de levenden. Hij overwoog zelfs om het werk Ein menschliches Requiem te noemen.